MZ-1-O

Jest to najstarsza macewa odnaleziona w lipcu 1997 roku na cmentarzu żydowskim w Oświęcimiu. Zachowana w pełni hebrajska inskrypcja została poświęcona zmarłemu 21 października 1757 roku Abrahamowi Abie, synowi Aszera Zeliga: Piątek paraszy [określenie fragmentu Tory]: „Abraham wrócił do miejsca swego. Tu pochowany człowiek prawy i szczodry, który chodził po drodze dobrych ludzi, oto ten przywódca szanowany pan i mistrz Abraham Aba, syn pana i mistrza Aszera Zeliga, zmarł w dobrej sławie w czwartek, 6. dnia w nowym miesiącu marcheszwan. Niech jego dusza ma udział w życiu wiecznym” (tłum. Jacek Proszyk). Fragment płyty nagrobnej pochodzi najprawdopodobniej z pierwszego żydowskiego cmentarza w mieście, który powstał po roku 1588, a został zamknięty i zlikwidowany ze względów sanitarnych przed rokiem 1784, gdyż wtedy to wytyczno obszar nowej nekropolii. W końcu XVIII wieku, z wspomnianych powodów, cmentarze (nie tylko żydowskie) nakazano zakładać poza miastem.   W tradycji żydowskiej cmentarz (hebr. bejt kwarot – dom grobów, bejt olam – dom świata [wiecznego]) zajmuje szczególne miejsce. Z jednej strony jest uważany za miejsce nienaruszalne, aż do momentu zmartwychwstania ciał w dniu Sądu Ostatecznego, z drugiej zaś – za nieczyste w sensie rytualnym. Miejsce pochówku powinno być oznaczone nagrobkiem, natomiast cały teren cmentarza musi być ogrodzony murem lub płotem (ewentualnie rowem lub wałem). W oparciu o wskazania Talmudu cmentarz powinien znajdować się około 25 metrów od najbliższego domu mieszkalnego. W końcu XVIII wieku, z powodów sanitarnych, cmentarze (nie tylko żydowskie) nakazano zakładać poza miastem. Na cmentarzu wydzielano oddzielne kwatery dla kobiet, mężczyzn i dzieci. W części dla kobiet wydzielano miejsca dla mężatek i panien. Zgodnie z żydowskim obyczajem, pobożny nie powinien być chowany obok złoczyńcy; samobójców chowano pod płotem, a odszczepieńców od wiary – za płotem. Gdy na cmentarzu zabrakło miejsca, na stare kwatery nasypywano dwumetrową warstwę ziemi, aby pochówki mogły odbywać się z nienaruszalnością uprzednio złożonych tam zwłok. Zachowana macewa (hebr. nagrobek) to tradycyjna forma żydowskiego nagrobka. Tworzy ją zazwyczaj płyta z kamienia lub drewna, ustawiona pionowo i zwieńczona prostokątnym, trójkątnym lub półkolistym zakończeniem. Umieszcza się ją u wezgłowia lub w nogach zmarłego.