MZ-32-O

Popielniczka okolicznościowa Fabryki Wódek i Likierów Jakóba Haberfelda w Oświęcimiu była jednocześnie reklamą marki, a szczególnie trzech produkowanych wówczas specjałów firmy – alkoholi: Magister, Basztówka i Zgoda. Ta słynna i pierwsza w mieście fabryka została założona w 1804 roku przez Simona Haberfelda. Pochodził on z miasta Tura Luka (obecnie Słowacja) i osiedlił się w Oświęcimiu w końcu XVIII wieku, aby ożenić się z Jachetą Reider. Ich syn Jakób (1839–1904) przekształcił zakład w słynną Rafinerię Spirytusu i Fabrykę Wódek i Likierów. Trunki u Haberfelda produkowano na bazie naturalnych soków, a fabryka na przestrzeni swojej historii produkowała kilkadziesiąt gatunków wódek, likierów, koniaków i rumów. Ponadto, wytwarzano tu soki malinowe, wiśniowe, borówkowe oraz jarzębinowe, jak również lemoniady i wody sodowe. W fabryce rozlewano także piwo z Browaru Jana Götza w Okocimiu. Firma Haberfeldów reprezentowała również piwa z Arcyksiążęcych Browarów w Żywcu i pośredniczyła w ich sprzedaży. Maksymalna wydajność fabryki w 1935 roku mogła osiągnąć 50 000 litrów, a wartość produkcji sięgała 100 tysięcy złotych. W 1938 roku były w niej zatrudnione 22 osoby. Latem 1939 roku ostatni współwłaściciele fabryki, Alfons (1903–1970) i Felicja (1911–2010) Haberfeldowie, wybrali się do Nowego Jorku, aby zaprezentować swoje produkty na Wystawie Światowej. Wybuch wojny zastał ich w drodze powrotnej do Polski. Ich statek został przymusowo skierowany do Szkocji, gdzie skończyli podróż. Ich jedyna córka Franciszka Henryka (ur. 1937) pozostała z babcią w ogarniętej wojną Polsce. Obie zginęły zamordowane w niemieckim nazistowskim obozie śmierci w Bełżcu. Podczas wojny budynki Haberfeldów zostały przejęte przez okupacyjne władze niemieckie, a po jej zakończeniu podległy nacjonalizacji przez władze Polski Ludowej. W 1995 roku kamienica i fabryka zostały wpisane do rejestru zabytków. Mimo tego postępująca degradacja wymusiła rozbiórkę budynków w 2003 roku. Rodzina Haberfeldów przez blisko 150 lat miała ogromny wpływ na historię miasta i jego rozwój, nie tylko ekonomiczny, ale także społeczny, polityczny, kulturalny oraz dobroczynności. Jej członkowie pełnili kluczowe funkcje zarówno w Radzie Miejskiej, jako radni i wiceburmistrzowie, jak również w Gminie Żydowskiej, jako jej przewodniczący. Obecnie potomkowie rodu mieszkają m.in. w Australii, Izraelu i USA.